De Burgemeester van Zwietenweg is de Zuidelijke randweg van Woerden, de Utrechtse provinciale weg N420, die al snel na het overlijden van Van Zwieten in 2004 de naam "Burgemeester van Zwietenweg" heeft gekregen. Voor de 400 meter die de weg in Nieuwerbrug, in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, ligt is een apart straatnaambesluit door die gemeente genomen.

  • DSCN2329-2
  • DSCN5095
  • DSCN5605
  • IMG_6113
  • zwietenweg

Het Johannieterplein is de nieuwe rotonde van de provincie Utrecht tussen de A12 en de Zuidelijke randweg van Woerden, in de provincie Zuid-Holland. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk heeft deze naam gegeven.

  • DSCN2310
  • DSCN5091
  • DSCN5134
  • IMG_6112

Speciaal aan deze straat is dat het een oost-west verbindingsweg is. Er zullen waarschijnlijk geen huizen aan komen te staan.

Wie zijn toch die geheimzinnige kapelmeesters waarnaar deze straat is genoemd? Waren ze zo belangrijk dat er een straat naar moest worden genoemd? Bekend is dat ze tot in de negentiende eeuw eigenaar waren van een stuk land aan de huidige Graaf Florisweg waarop later de school is gebouwd. Zij waren in het begin ook bestuurders en waarschijnlijk oprichters van die school. De naam Kapelmeesters duidt er op dat ze bestuurders waren van een kapel, zoals Kerkmeesters van de kerk en Bruggemeesters van de tolbrug. Een kapel in Nieuwerbrug kennen we van een oud kaartje uit 1578 en een latere afbeelding waarop bij de tolbrug en een kerkje of kapel staat. Over hoe die daar gekomen is kunnen we alleen maar naar een zo goed mogelijke verklaring zoeken.

Door de brug over de Rijn is een zelfstandige economische gemeenschap ontstaan rond de brug. De ondernemende Nieuwerbruggers wilden misschien wel meer, een religieuze kant geven aan die gemeenschap. Zelfstandig en onafhankelijk van de parochiekerken van Waarder, Woerden en Bodegraven. Dat kon in die tijd: een stuk grond bij de brug, een kapel er op gebouwd en een eigen geestelijke aangetrokken. In die tijd waren er genoeg lagere geestelijken met een minimaal inkomen die hier wel wilden komen werken.

Na de Reformatie rond 1575 kon de kapel blijven als school. De geestelijke kon als schoolmeester aan de slag om de kinderen lezen, schrijven, de psalmen en ook rekenen te leren. De kapelmeesters bleven, nu als schoolbestuur.

Werkgroep Republiek aan den Rijn: Judith van Heel, Jan van Rooijen, Jan van de Burgt

  • IMG_6132

De zes straten van onze nieuwe wijk De Wijde Wiericke hebben namen gekregen die door de Nieuwerbrugse bevolking zijn voorgesteld. Het zijn beroepen of functies die van oudsher bij ons dorp horen.

De eerste straat met een nieuwe naam waarvan in 2019 de eerste woningen in gebruik zijn genomen heet “Steenbakker”. Van mogelijk 1700 tot 1938 heeft Nieuwerbrug, in Barwoutswaarder, een steenbakkerij gehad, waar nu Verweij Houttechniek is gevestigd. Het was een van de vele steen- en pannenbakkerijen in en rond Woerden. In 1849 waren dat zo’n 16 kleinere bedrijven.

De aanwezigheid van goede grondstoffen was zonder twijfel reden waarom in en om Woerden steen- en pannenbakkerijen werden gevestigd. Klei en turf lagen letterlijk voor het opscheppen en waren makkelijk per schip aan te voeren naar de steenplaatsen langs de Oude Rijn. De werkomstandigheden waren vaak slecht en het hele gezin moest meewerken. Ze woonden in veel gevallen in kleine huisjes vlakbij het bedrijf. Het was bovendien seizoenswerk, ’s winters was er voor een aantal van hen geen werk en geen woning.

Behalve werkman en arbeider hadden de functies van de mannen allerlei namen zoals aardemaker, afstrijker, karrijder, kruier, neerslager, overslager en zander. De steenbakker was de baas, de eigenaar, die meestal ook bij het bedrijf woonde. Hij liet in later tijd het eigenlijke werk aan anderen over en was dan bestuurder van het Woerdense steenbakkersgilde, of van de polder, soms ook wethouder, of burgemeester.

In de nieuwe straat “Steenbakker” woon je dus eigenlijk een beetje op “stand”. 

Projectgroep Republiek aan den Rijn: Judith van Heel, Jan van Rooijen, Jan van de Burgt

  • IMG_6133

De zes straten van onze nieuwe wijk De Wijde Wiericke (gebouwd in 2019) hebben namen gekregen die door de Nieuwerbrugse bevolking zijn voorgesteld. Het zijn beroepen of functies die van oudsher bij ons dorp horen.

Een nieuwe straat, die nog lang niet klaar is, kreeg onlangs wel tijdelijke bewoners: de kinderen en leiding van de vakantie speelweek. Zijn hadden hun tent opgeslagen en hutten gebouwd op het terrein waar de straat over een aantal jaren de naam “Brugwachter” krijgt. De bewoners, tent en hutten zijn al weer verdwenen. Wat een brugwachter is hoeven we u niet te vertellen. Dat zijn de mensen die al die eeuwen behalve het tolhek openen ook vanaf 1651 de brug bedienen. Omdat het een klapbrug of wipbrug is heten zij in de Nieuwerbrugse volksmond “de bruggenwip”.

Maar… misschien was de Wierickebrug al wel eerder door het Groot-waterschap van Woerden als ophaalbrug gebouwd. De Dubbele Wiericke is immers rond 1365 gegraven en er was toen daar ook al scheepvaart door. In 1878 werd de spoorlijn in gebruik genomen en vanaf dat jaar werd de hefbrug door een bij het spoor wonende medewerker van de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij bediend. Later door iemand van de NS, en nu bedient in het seizoen een medewerker van een gespecialiseerd bedrijf beide bruggen. Niet op afstand: hij loopt of fietst van de ene naar de ander brug.

Projectgroep Republiek aan den Rijn/Judith van Heel, Jan van Rooijen, Jan van de Burgt

Nieuwerbrug lag tijdens het Rampjaar 1672 aan het front van de Oude Hollandse Waterlinie, die het Franse leger van koning Lodewijk XIV moest tegenhouden. Hier lagen twee schansen, die onderdeel waren van het hoofdkwartier van prins Willem III. Op de plaats van het huidige Fort Wierickerschans een eindje richting Bodegraven lag nog een derde schansje. Via de gratis Time Switch-app op je smartphone of tablet komen de twee Nieuwerbrugse schansen weer tot leven. Kijk om je heen en zie vanaf vier punten hoe het er daar in 1672 uit heeft gezien. Bekijk op iedere locatie een filmpje, waarin gebeurtenissen uit het rampjaar tot leven komen.
Download 'Nieuwerbrug 1672' gratis via de App Store of Coogle Play.

Lees meer...

Van Waterstrijd naar watermanagement

Je denkt misschien dat het water zomaar naar de zee stroomt als je hier naar de rustig voortkabbelende Oude Rijn kijkt. Daar valt nog heel wat over te zeggen.
Vanaf de grote ontginning, zo’n 900 jaar geleden, kwam er steeds meer water uit het veen de Rijn ingestroomd. Zo ook uit de polders Noordzijde, Weijland en de Bree, een oude veenbult die er vroeger ten noorden van de Rijn was. De Rijnmonding bij Katwijk in de Noordzee was aan het verzanden, waardoor de bewoners van de Rijnoevers in Holland steeds meer last kregen van dat water.

De Hollandse graaf nam een resoluut besluit en legde bij Zwadenburch een dam in de Rijn, de plaats die we nu Zwammerdam noemen. Toen zaten de bewoners aan de Stichtse kant van de dam met het probleem van wateroverlast. Het geschil tussen de graaf en de bisschop werd aan de keizer, Frederik II Barbarossa, voorgelegd. Deze deed in 1165 de uitspraak dat de Rijn niet afgedamd mocht worden en een vrije rivier moest blijven. In 1202 kwam er een nieuwe uitspraak in een akte: “Holland-Stichtse Vredesbepaling inzake Rijnlands Waterstaat” en kwam er een sluis bij Zwammerdam. Rond 1365 werd deze sluis weer afgebroken en er kwam een nieuwe in Bodegraven.

De strijd over het water, nu tussen het Hoogheemraadschap van Rijnland en het Groot-Waterschap van Woerden, bleef nog eeuwenlang voortbestaan. In plaats van het oude kwam er in 2004 een nieuw akkoord “Waterakkoord Sluis Bodegraven”. Nog steeds wordt er betaald, nu door de Stichtse Rijnlanden aan Rijnland, voor de kosten van het afgevoerde water. Bij zomerse droogte krijgt Rijnland zoet water geleverd van het Sticht, waardoor verzilting van een groot deel van Zuid-Holland wordt tegengegaan.

Barbarossa

Monument keizer Barbarossa van Theo van der Nahmer uit 1965 in Zwammerdam.
bron: www.vanderkrogt.net

 
rijn 1885 rhc
Oude Rijn bij Dubbele Wiericke. c.a. 1885
collectie: Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard
sluis bodegraven
Sluis van Bodegraven. c.a. 1910
collectie: Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard

pe002

Bestuur Groene Kruis, wijkverpleegkundige en huisarts, 1966

Aan tafel, in het midden zit wijkverpleegkundige E.A. Beckering. Links van haar Piet van der Linden.

fl007

Boerderij van Kok, jaartal onbekend

Rechts ziet u de boerderij van familie Kok de door een brand verloren is gegaan. Op deze plaats staat nu het Wierickehuis.
In de Wiericke ziet u linksonder een boomstam aan kettingen liggen. De verschillende houthandels uit Nieuwerbrug 'waterden' de boomstammen in ons dorp, omdat het water hier een goede pH waarde heeft. Na een aantal jaar werden de inmiddels onderwater liggende stammen opgehaald om te verzagen.
Linksboven ziet u de Wierickebrug.

november 24