Als je beter kijkt, leer je zien

Ans van Heck

NIEUWERBRUG — Jan de Lange (66) schrijft al jaren gedichten. Hij is een gelovig mens en schrijft graag over zijn verwonderingen over het leven. Voor hem is dat een manier om indrukken te bewaren en iets van die beleving te delen. Onlangs is zijn eerste dichtbundel 'Een kleine vos' verschenen. Zijn vrouw Karin heeft de illustraties verzorgd.
Jan de Lange begon tijdens zijn middelbareschooltijd met het schrijven van gedichten. Jan: "Ik begon ermee om voor mezelf bepaalde gebeurtenissen vast te houden. In het begin was het één vers, later werden het er meer." In de loop der jaren zijn het er heel veel geworden. Zo veel zelfs dat zijn vrouw Karin vond dat het tijd werd dat hij er wat mee ging doen. Jan: "Gedichten zijn mijn gedachten, soms zijn het herinneringen aan vroeger, maar ik schrijf ook over het geloof. Dus ze zijn best wel persoonlijk. In het boek heb ik bij enkele gedichten extra context gegeven. Vaak vragen mensen me 'wanneer komt er een boek', of 'heb je over dit onderwerp een mooi gedicht'. Dat soort vragen zijn eigenlijk de aanleiding geweest om een selectie van mijn gedichten in eigen beheer, in boekvorm te laten drukken."

DOCENT NEDERLANDS
Waarom hij begon met schrijven kan hij eigenlijk niet goed verklaren maar Jan stotterde in zijn jeugd veel. Schrijven ging hem beter af dan praten. Omdat hij stotterde moest hij zuinig zijn met woorden, en dat maakte dat hij goed moest nadenken voordat hij iets zei. Als hij ergens naartoe moest, schreef hij vaak dingen van tevoren
kort en bondig op. Op deze manier werd de kans op fouten maken kleiner. Jan: "Daarnaast had ik op de middelbare school een heel enthousiaste docent Nederlands die veel met literatuur deed. Die docent was zeer inspirerend en hij is voor mij zeker een startpunt geweest om gedichten te gaan schrijven."

Zijn vrouw Karin is geboren in Durban, Zuid-Afrika. Karin kwam een keer naar Nederland om een vriendin te bezoeken. Dat bezoek duurde langer dan gepland, ze bleef hier, trouwde en kreeg kinderen.
Karin heeft geen artistieke opleiding gedaan maar de artistieke genen zitten zeer zeker in haar familie. Karin: "Verschillende tantes van mij waren schilder, en mijn vader en broer waren heel creatief. Op school in Zuid-Afrika heb ik onder andere History of Art gestudeerd en dat vond ik heel erg leuk. Momenteel vind ik aquarelleren
heel leuk om te doen en als ik straks met pensioen ben dan ga ik daar zeker nog meer mee doen." Karin heeft de mooie illustraties in de dichtbundel gemaakt.

INSPIRATIE
Karin heeft altijd in de zorg gewerkt en werkt nu in de kraamzorg. Jan is geboren en getogen in Linschoten en Woerden. Hij kwam na zijn studie aan de hogere landbouwschool in de automatisering terecht maar is nu met pensioen. Het gezin woonde jarenlang in een. groot huis in Woerden. Toen de kinderen het huis uitgingen zochten zij een kleinere, levensloopbestendige woning. Die werd gevonden in Nieuwerbrug. Jan: "We vonden dit plekje midden in het groen, met meer ruimte om ons heen. Ik vind het heerlijk om hier lekker te wandelen langs de Wiericke. De natuur en ruimte werken inspirerend, maar de ideeën komen vaak door iets wat ik hoor
of lees. Ik orden dan mijn gedachten door het op te schrijven."

WOORDSCHILDEREN
Ian: "Net zoals een schilder nadenkt over wat hij wel of niet op het doek zet, denk ik ook heel bewust na over wat ik in het gedicht zet. Ik vergelijk een gedicht dan ook weleens met een schilderij. Denk aan de Nachtwacht van Rembrandt. Je weet wat het voorstelt, maar Rembrandt heeft ook een gouden meisje in die Nachtwacht gezet. Waarom heeft hij dat gedaan? Hij heeft er dus ook dingen in verstopt. Een gedicht is ook een momentopname, het is een tekstueel beeld dat jij voor je ziet, maar dat hoeft niet per se de waarheid te zijn. Een dichter kan er ook iets in stoppen om anderen over na te laten denken. Daardoor zitten er dus ook lagen in mijn gedicht. Ik heb iets gehoord, ik overweeg wat het betekent, ik schrijf op wat ik ervan vind, en soms doe ik dat met een twist."

Net zoals een schilderij nodigt een gedicht dus ook uit tot goed 'kijken'. Je ontdekt de lagen pas als je echt goed kijkt, dat wil zeggen als je het gedicht ook echt goed leest. Want, als je beter kijkt, leer je zien. Karin: "Jan is op een bepaalde manier een beetje rebels. Hij houdt ervan om kritische vragen te stellen, niet alles zo maar aan te nemen. Dat verwerkt hij in zijn gedichten." Jan vult aan: "Maar dan moet je wel goed lezen."

De dichtbundel 'Een Kleine Vos' is verkrijgbaar bij Christelijke Boekhandel 'De Hoeksteen' of via een berichtje op Instagram: @janrijmt. Jan en Karin brengen meestal hun boek persoonlijk langs. Een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. werkt ook.

Er zijn ook andere nachten.
Nachten dat je ligt te piekeren en te peinzen
Dat je geest doolt. Je ziel onrustig is
Dat je piekert over de olifant in je kamer. in je relatie
Jij in de porseleinkast... 
Of nog erger....

Nachtdier
Vannacht zag ik ze weer, die ogen,
In de diepste krochten van mijn geest.
En weer werden mijn neusholten geprikkeld
Door de penetrante geur van dat beest.

Mijn leven lang beef en sidder ik voor hem.
Het ontembaar beest in mijn leven.
Boosaardig en lelijk sluipt hij om me heen,
Ongrijpbaar en gruwelijk gedreven.

De pootafdruk van zijn lelijke klauwen
kruist regelmatig mijn levenslijn.
Radeloos rijzen mijn haren te berge
Opeens voel ik me hulpeloos en klein.

Hij laat me dingen zqgen uit overmoed,
Duivelse verzen als zegen vermomd.
Soms slaat hij dan zijn vuile klauw om mijn keel,
worden zijn leugens in mijn oor geromd.

Ik zoek naar een remedie, maar vind er geen.
Dan val ik in slaap, zonder verweer.
En bij het ontwaken vraag ik mij toch af:
Waarvan droomde ik vannacht ook al weer.'

Enfin. je zult wel begrijpen ik slaap slecht
maar ik lig er niet wakker van

Een gedicht van Jan genaamd 'Nachtdier'. 

Bron: Kijk op Bodegraven-Reeuwijk 4 juni 2025