Van Waterstrijd naar watermanagement

Je denkt misschien dat het water zomaar naar de zee stroomt als je hier naar de rustig voortkabbelende Oude Rijn kijkt. Daar valt nog heel wat over te zeggen.
Vanaf de grote ontginning, zo’n 900 jaar geleden, kwam er steeds meer water uit het veen de Rijn ingestroomd. Zo ook uit de polders Noordzijde, Weijland en de Bree, een oude veenbult die er vroeger ten noorden van de Rijn was. De Rijnmonding bij Katwijk in de Noordzee was aan het verzanden, waardoor de bewoners van de Rijnoevers in Holland steeds meer last kregen van dat water.

De Hollandse graaf nam een resoluut besluit en legde bij Zwadenburch een dam in de Rijn, de plaats die we nu Zwammerdam noemen. Toen zaten de bewoners aan de Stichtse kant van de dam met het probleem van wateroverlast. Het geschil tussen de graaf en de bisschop werd aan de keizer, Frederik II Barbarossa, voorgelegd. Deze deed in 1165 de uitspraak dat de Rijn niet afgedamd mocht worden en een vrije rivier moest blijven. In 1202 kwam er een nieuwe uitspraak in een akte: “Holland-Stichtse Vredesbepaling inzake Rijnlands Waterstaat” en kwam er een sluis bij Zwammerdam. Rond 1365 werd deze sluis weer afgebroken en er kwam een nieuwe in Bodegraven.

De strijd over het water, nu tussen het Hoogheemraadschap van Rijnland en het Groot-Waterschap van Woerden, bleef nog eeuwenlang voortbestaan. In plaats van het oude kwam er in 2004 een nieuw akkoord “Waterakkoord Sluis Bodegraven”. Nog steeds wordt er betaald, nu door de Stichtse Rijnlanden aan Rijnland, voor de kosten van het afgevoerde water. Bij zomerse droogte krijgt Rijnland zoet water geleverd van het Sticht, waardoor verzilting van een groot deel van Zuid-Holland wordt tegengegaan.

Monument keizer Barbarossa van Theo van der Nahmer uit 1965 in Zwammerdam.
bron: www.vanderkrogt.net