Weijland26 Knodsenburg

Boerderij Knodsenburg. Weijland 26 Nieuwerbrug

Inmiddels oefent hier de vierde generatie Van Veldhuizen een agrarisch bedrijf. De moderne stallen op het erf bieden plaats aan 75 stuks melkvee, 45 stuks jongvee en 20 schapen.

Geschiedenis en gebouw
Knodsenburg was de naam van een schans in Lent nabij Nijmegen waar in 1591 Prins Maurits de Spanjaarden versloeg en Waarbij de schans werd verwoest. De schans bij Nieuwerbrug onderging een zelfde lot, vandaar misschien de naam van deze bijzondere hoeve.
Het rijk versierde gesmede ijzeren hekwerk in Lodewijk XIV-stijl verraadt samen met de vorstelijke dubbele toegangsweg de allure van deze rijke hoeve. Niet alleen rijk van uitstraling, maar ook van historie. Wrang genoeg was het juist het leger van Lodewijk XIV, dat hier in het rampjaar 1672 plunderend rondtrok, waarbij talloze boerenhoeven in vlammen opgingen. De legende verhaalt dat Prins Willem III in het jaar daarop, vanuit Knodseriburg, toezicht hield op de bouw van Fort Wierickerschans. Vermoedelijk is het herenhuis gebouwd in 1588 met een plat dak als een vierkant gebouw. Er is in de loop der tijd het nodige verbouwd. Zo is na een restauratie het zadeldak aangebracht en zijn raampartijen en decoraties 18e-eeuws, Lodewijk XV-stijl. Duidelijk is dat voor- en achterhuis uit verschillende bouwperioden stammen. Hardnekkige verhalen over onderaardse gangen tussen Knodsenburg en Fort Wierickerschans moeten worden verwezen naar het rijk der fabelen.
Het voorhuis moet gebouwd zijn door een vermogende familie van notabelen, die het bedrijf verpachtte en er zelf in de zomer met personeel resideerde om de stad te ontvluchten en om er te jagen met gasten. In de archieven wordt melding gemaakt van eigenaar Petrus, Judocus Arnoldus van Oosthuizen van Rijzenburg uit den Haag; niet bepaald een gewone naam, dus een man van stand. Een latere eigenaar Mr. P.L. Schippers bezat ook de rechten van de ambachtsheerlijkheid Bodegraven. Ook was het enige tijd in bezit van de burgemeester Mr. A.H. Metelerkamp van Gouda. Het geheel vormt een uniek pand met de uitstraling van een landhuis. Het onderhuis is half verzonken aangebracht. De verdieping erboven, het bovenhuis, is bereikbaar via een imposante hardstenen trap met balustrade. In de trap bevindt zich een personeelsingang voor de benedenverdieping. Het linker souterrain is geheel betegeld en herbergt vijf religieuze tegeltableaus met Christus aan het kruis, kruisafname, de opstanding, de hemelvaart en het offer van Abraham. Dit vertrek gaat door het leven als de huiskapel en mogelijk heeft het ooit daar ook toe gediend.
De aanblik van de voorgevel wordt gedomineerd door een middenrisaliet met gesneden versieringen geflankeerd door vier enorme twaalfruits schuiframen. De centrale dubbele toegangsdeur wordt bekroond met een bijzondere verlengde levensboom; daarboven het centrale bovenraam met rijk gesneden Lodewijk XV-ornamenten. Uniek zijn ook de andere bovenramen, die meegaan in de daklijn. Door het enorme dakoverstek moeten de goten ondersteund worden door sierlijke ijzeren dragers. De bouwsporen in de zijgevels verraden met verschillende steensoorten en kleuren talloze ingrepen. Opmerkelijk zijn de dichtgemetselde grote raampartijen, waarschijnlijk gebeurde dat om de ooit geheven raambelasting te ontduiken. De oostelijke gevel toont een buitenzijdig aangeklampte schoorsteenschacht. Het inpandige rookkanaal van het oudere achterhuis in de brandmuur is uitgerust met enorme rookkast, waar hammen, worsten en spek werden gerookt.
De achtergevel met dubbele getoogde voerdeeldeur toont een bont mengsel van verschillende soorten baksteen: van mop tot ijssel-, waal- en rijnsteen in geel, oranje, rood en grijs. Het wijst op de talloze aanpassingen voor het agrarisch bedrijf in de loop der eeuwen. In 1921 werd rechts een wagenloods/koetshuis gebouwd met speksteenlagen in rood en geel. Ongeveer uit dezelfde periode stamt het zomerhuis met boenhok aan de westzijde.

bron: Verlichte boerderijenroute 2009

Weijland26 Knodsenburg RCE 01 2000

Weijland26 Knodsenburg RCE 02 2000

Tegeltableau. 2000. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Jesus gekruyst op den berg Golgota
Weijland26 Knodsenburg RCE 03 2000
Jesus afgenoomen van het Kruys
Weijland26 Knodsenburg RCE 04 2000
Abraham offert zijn zoon Isaak
Weijland26 Knodsenburg RCE 05 2000
De Opstanding Christus
Weijland26 Knodsenburg RCE 06 2000

De Hemelvaart Christus

Weijland26 Knodsenburg RCE 02 1959 Toegangshek. 1959. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 01 1976
Dicht toegangshek. 1976.
Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 01 1967 Knodsenburg. 1967. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 02 1976 Knodsenburg. 1976. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 03 1976
Knodsenburg. 1976. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 04 1976
Knodsenburg. 1976. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Weijland26 Knodsenburg RCE 05 1976 Oostgevel huis en stal. 1976. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

vo033a
vo033b

Deze pan is in de Dubbele Wiericke gevonden, toen hij in 1967 droog lag, na een dijkdoorbraak. Samen met een lepel en sabel, lagen ze op de plaats, waar vroeger fort Nieuwerbrug lag. De kans is groot, dat hij daar door soldaten gebruikt is.

ka003 d3
Fort Pain et Vin (links) en fort Nieuwerbrug (rechts) in 1672.

De (Oude) Hollandse Waterlinie was een waterlinie voor de verdediging van Holland in de 17e en 18e eeuw.Oude hollandse waterlinie

Nadat het stellen van inundaties (of onderwaterzetting, (uit het Latijnse inundare: overstromen) is het opzettelijk onder water zetten van een gebied) al in 1573 (Alkmaar), 1574 (Leiden) en 1629 (de Utrechtse Waterlinie tussen de Zuiderzee en de Lek) een effectieve verdedigingswijze was gebleken, werd in het Rampjaar 1672 in allerijl een waterlinie tussen de Zuiderzee en de Merwede ingericht om de Franse troepen onder Lodewijk XIV tegen te houden voor zij ook Holland zouden veroveren. Deze linie liep van Muiden via Woerden en Goejanverwellesluis tot Gorinchem. Utrecht viel er buiten omdat deze stad op dat moment reeds door de Fransen was veroverd. In december 1672 staken bij Woerden 9000 Franse soldaten de smalle strook water over omdat deze bevroren was. Na het plunderen van Zwammerdam trokken zij zich door de invallende dooi weer terug.

Nadat deze linie in 1672 had standgehouden, kreeg hij een meer permanent karakter alsmede zijn naam. Accessen werden versterkt met tal van forten, batterijen en andere verdedigingswerken. Tot aan de napoleontische tijd werd de linie een aantal keren naar het oosten verlegd, zonder echter de stad Utrecht in te sluiten. Vanaf 1815 werd een geheel nieuwe verdedigingslinie ingericht met deze stad als centraal punt: een linie die vanaf 1871 officieel de Nieuwe Hollandse Waterlinie genoemd werd, ter onderscheiding van de linie die daarna als de Oude Hollandse Waterlinie aangeduid zou gaan worden.

De Burgemeester van Zwietenweg is de Zuidelijke randweg van Woerden, de Utrechtse provinciale weg N420, die al snel na het overlijden van Van Zwieten in 2004 de naam "Burgemeester van Zwietenweg" heeft gekregen. Voor de 400 meter die de weg in Nieuwerbrug, in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk, ligt is een apart straatnaambesluit door die gemeente genomen.

  • DSCN2329-2
  • DSCN5095
  • DSCN5605
  • IMG_6113
  • zwietenweg

De Enkele Wiericke is een bijna acht kilometer lang kanaal gegraven in 1364 om het overtollig water van de Oude Rijn te kunnen lozen op de Hollandse IJssel. De Enkele Wiericke loopt van Fort Wierickerschans tot tegenover het klooster Sint-Gabriël in Haastrecht. Parallel aan de Enkele Wiericke loopt de Dubbele Wiericke. Beide kanalen begrenzen de polder Lange Weide. Tezamen maken ze deel uit van de oude Hollandsche Waterlinie.

Lees meer...

Als je bij de A12 staat, die dwars door de polder heen loopt, realiseer je je misschien niet dat die een lange geschiedenis heeft. Deze polder  “Het Westeinde van Waarder” ligt tussen de Dubbele Wiericke, Korte Waarder, Molendijk en polder Ruige Weide.
Een aantal polders ten zuiden van de Rijn, waaronder de Westeinder polder, gingen na 1365 op de Hollandse IJssel afwateren. Dit gebeurde op een natuurlijke wijze via een stelsel van watergangen naar Oudewater. Toen dat door inklinken van de polder en verlanding van de IJssel steeds moeilijker werd, gingen die polders vanaf 1564 weer op de Rijn afwateren, nu met hulp van windmolens. De polderbesturen sloten hierover contracten af met het Groot-Waterschap van Woerden en het Hoogheemraadschap Rijnland.

Om te kunnen afwateren werd in 1577 een extra wetering  gegraven en een  molen gebouwd. De oude molenbult van de Westeinder molen is nog te zien ten zuiden van de spoorlijn. Nu nog is te zien dat de voorvliet uit de polder komt naast Korte Waarder 17 (de boerderij heet waarschijnlijk daarom Oude Vliet) en uitmondt in de Rijn naast Hoge Rijndijk 33.
In 1659 werd een tweede molen  gebouwd en een molenwetering  gegraven naast de Papendijk (nu de Molendijk) naar de Hof te Waarder.


Er kwam daar bij de Molendijk in 1880 eerst een stoomgemaal, “Knijff” genaamd, met later een elektromotor. Het werd in 1967 vervangen door een nieuw gemaal, bij de Dubbele Wiericke richting Driebruggen,  genaamd “Net op Tijd”. Gemaal Knijff en de machinistenwoning werden later afgebroken. Ter herinnering liggen op die plaats langs de Molendijk een aantal grote stenen zoals ze in klein formaat gebruikt werden voor de nieuwe, brede weg die later op de plaats van de oude molenvliet werd aangelegd.

pe007

Aart Hendriksz Knijff voorzitter van het polderbestuur, ook burgemeester van Barwoutswaarder, Rietveld en Waarder, ongeveer 1890
Bron: RHC Rijnstreek en Lopikerwaard

westeinde van Waarder water
Deel van de kaart van het Groot Waterschap van Woerden, 1670
Bron: RHC Rijnstreek en Lopikerwaard

mo001 k
Elektrisch gemaal Knijff, ongeveer 1965
Bron: RHC Rijnstreek en Lopikerwaard

 


Laatst bijgewerkt: 30-5-2014

Weijland24 Johanneshoeve RCE 01 1977

Weijland 24 in 1977. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Er zullen niet veel boerderijen zijn, waar het vee nog in het oorspronkelijke hoofdgebouw wordt gestald, maar op de Joharmes Hoeve is dat toch echt het geval. Zo’n 80 vleeskoeien van verschillende rasen, onder adere Belgische blauw, maar allemaal zogenoemde dikbillen, waaronder 30 zoogkoeien en 30 stuks jongvee vormen de veestapel, gecompleteerd met 40 schapen en 200 varkens.

Gebouw
Het gebouw is een Rijksmonument. De 18e-eeuwse boerderij heeft een gepleisterde voorgevel met opgelegde rode schijnvoegen, die de imitatie van natuursteen compleet moeten maken. Het is een typische hallehuisboerderij met een ankergebint dat de gehele constructie draagt; ook de ronde sparren van de rietgedekte wolfskap. De muurankers in de voorgevel zijn uitgevoerd als cijfers en tonen het jaartal 1785, het bouwjaar van de hoeve. Het hoofdgebouw is onderkelderd en de brandmuur verraadt op zolder nog de plaats van de ooit aanwezige rookkast, voor het roken van hammen, worst en spek. De achtergevel is vervangen, waarbij wel het grote rosetvenster in de top is teruggeplaatst. Terwijl voor het hoofdgebouw leilinden voor de nodige schaduw en koelte zorgen, gaat het aangrenzende zomerhuis schuil achter twee enorme paardenkastanjes. Die verschillende bomen accentueren ook het leeftijdsverschil tussen de twee gebouwen. Het zomerhuis is opgetrokken in rode rijnsteen in kruisverband, met ingezwenkte gevel, een houten kroonlijst en een zadeldak gedekt met gesmoorde Hollandse pannen. Aan het zomerhuis is nog een boenhok aangebouwd. Achter de boerderij staat een oude dwars gebouwde stal, waarin de zoogkoeien van de bewoners een plaatsje vinden.

bron: Verlichte boerderijenroute. 2009

Weijland24 Johanneshoeve RCE 05 1977 Weijland24 Johanneshoeve RCE 06 1977

Achterkant zomerhuis 1977 en kleine stal Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Weijland24 Johanneshoeve RCE 1959 Voorgevel 1959. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Weijland24 Johanneshoeve RCE 1967 Voorgevel 1967. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Weijland24 Johanneshoeve RCE 03 1977 Achterkant en westgevel. 1977. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Weijland24 Johanneshoeve RCE 04 1977 Achterkant zomerhuis en huisstal.
1977. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
 
Laatst bijgewerkt op: 12-9-2014
vo008
Vanaf de Tachtig jarige oorlog lagen er in Nieuwerbrug twee forten om de Spanjaarden tegen te houden. Fort Nieuwerbrug, en fort Pain et Vin.  Tijdens het rampjaar in 1672 kwam daar ook fort Wiericke (nu Fort Wierickerschans) bij. In dat jaar werd er rond die forten geschoten met musketten en kanonnen.
In de 18e eeuw kwam Napoleon naar Nederland. Hij verhardde de lage Rijndijk (De Bree, Rietveld en Weijland) met zand uit Nieuwerbrugse zandgaten.
In Nieuwerbrug is ook een pistool uit die tijd gevonden. Deze kogels werden zeer waarschijnlijk door of tegen de Fransen gebruikt.

Al zijn de kogels erg groot, toch was het moeilijk om er iemand mee te raken. Het verhaal uit de 17e eeuw gaat, dat je pas met een musket moest schieten, als je de kleur van de ogen van je vijand kon zien.

ka004
De forten Pain et Vin en Nieuwerbrug.